(Cotygodniowy felieton emitowany w Radiu Plus Warszawa 96, 5 we wtorki przed 20 tą)

Wiele lat temu, pisząc książkę o francuskim genetyku, profesorze Jerome Lejeune, natknąłem się na historię, która przydarzyła mu się w amerykańskim sądzie. Otóż Lejeune został zaproszony w charakterze biegłego w procesie między rozwiedzionymi małżonkami. Co genetyk miał do powiedzenia w takim procesie?

 

Otóż ci ludzie doszli do porozumienia w sprawie podziału majątku, natomiast weszli na drogę sądową tocząc spór o zamrożone embriony, które – były ich dziećmi. Poddali się niegdyś zapłodnieniu in vitro i doszło do poczęcia kilku zarodków, które czekały na … No własnie na co?
Ojciec żądał ich zniszczenia, matka tego nie chciała, choć nie chciała również poddać się zapłodnieniu. Lejeune miał wypowiedzieć się, czy te embriony są ludźmi, czy rzeczami. Jeśli nie byłyby ludźmi, sąd mógłby zastosować do nich takie zasady jak przy podziale majątku – czyli jak do rzeczy. Po wypowiedzi Lejeune’a sąd uznał jednak, że to ludzie i że w związku z tym nie można ich traktować jak czyjejś własności – nie można ich zniszczyć.
Profesor – nie tylko wybitny lekarz, ale zarazem ktoś, kto znał się na ludziach – domyślał się, że procedura in vitro była ostatnim gwoździem do trumny tego małżeństwa. Dwukrotne zabiegi zakończyły się niepowodzeniem. Czy małżonkowie nie mogli już znieść bólu po stracie dwójki kolejnych dzieci? – pytał sam siebie Lejeuene. – Czy nie chcieli dłużej pokonywać technologicznych przeszkód? Czy zindustrializowana prokreacja zbyt udręczyła najczulsze instynkty?
Nierzadko małżonkowie poddający się in vitro twierdzą, że choć cieszą się narodzonym dzieckiem to zarazem przeżywają oddalenie się od siebie. W praktyce okazuje się, że procedura ta przynosi nie tylko śmierć dzieciom, ale i poważne zagrożenie dla małżeństwa. Tyle, że o tym się nie mówi.
Słyszymy wiele o prawie do wolnego wyboru. Czy jednak wybór jest naprawdę wolny, gdy ci, którzy go podejmują są nieświadomi jego konsekwencji?